Tuổi 0-3
Kết Nối Và Độc Lập Từ Lúc Sinh Ra Đến Ba Tuổi
Độc lập là một chủ đề có xu hướng được "đặt lên hàng đầu" trong bất kỳ cuộc thảo luận nào về giáo dục Montessori. Nhưng mặc dù các bài giảng và bài báo về chủ đề này có sự phổ biến, tôi không thể không nghĩ rằng ngay cả với tư cách là những người theo Montessori, chúng ta vẫn hơi lạc hướng trong những cuộc thảo luận này.
Các chủ đề bắt đầu bằng cách hỗ trợ trẻ em trở nên độc lập có thể nhanh chóng chuyển sang các cuộc trò chuyện về cách yêu cầu, cám dỗ hoặc ép buộc trẻ em cư xử độc lập hơn. Khi nhìn vào sự độc lập thông qua lăng kính này, nó trở thành hành vi khiến người lớn trở nên không cần thiết cho sự thành công của trẻ. Và theo kinh nghiệm của tôi, khi mọi người mô tả cách họ hỗ trợ trẻ em trở nên độc lập hơn từ góc độ này, đó thường là một quá trình đầy những cuộc đấu tranh quyền lực và sự thất vọng cho cả trẻ em và người lớn.
Đây là thực tế khi nói đến sự độc lập: bà Maria Montessori nhấn mạnh tầm quan trọng của sự độc lập vì trong những năm quan sát con người của bà với tư cách là một nhà nhân chủng học, bác sĩ và nhà giáo dục trị liệu cho trẻ em, với nhiều nhu cầu hỗ trợ khác nhau - tất cả con người đều phát triển hướng tới sự độc lập một cách tự nhiên. Hơn nữa, khi con người trải nghiệm cuộc sống hàng ngày trong một môi trường được chuẩn bị đặc biệt cho họ, họ có thể làm điều đó với những gì mà bà Maria Montessori gọi là “nỗ lực không cần nỗ lực.”
Vậy điều này có ý nghĩa gì đối với chúng ta? Điều đó có nghĩa là chúng ta không cần phải buộc trẻ em phải độc lập hơn. Chúng ta không cần phải bước vào các cuộc đấu tranh quyền lực và khăng khăng rằng, “Con biết cách tự đi giày rồi! Con đã làm điều đó ngày hôm qua.” Chúng ta không cần phải làm các em xấu hổ bằng cách nói, “Hãy là một đứa bé trưởng thành và tự làm điều đó” hoặc khen ngợi các em, “Mẹ rất tự hào về con khi con cất đồ chơi mà không cần nhờ mẹ giúp đỡ sáng nay.”
Khi chúng ta xen vào theo cách này, chúng ta làm sai lệch quá trình tiến hóa tự nhiên của sự độc lập đang nảy nở của trẻ, với trọng tâm nội tại của nó, đặc biệt là trong những năm đầu đời. Khi chúng ta chuyển sự chú ý của trẻ khỏi việc tự xây dựng bản thân và hướng sự chú ý của các em vào chúng ta, các hành động hàng ngày của các em được phản chiếu lại với các em như một loại trình diễn, trong đó chúng ta là trọng tài. Tôi thường nghĩ rằng chính những trải nghiệm ban đầu này là nguyên nhân gốc rễ của cả việc làm hài lòng người khác và hành vi đối kháng hoặc bất tuân, sau này trong cuộc sống.
Nếu trẻ không cần phản hồi của chúng ta hoặc không được hưởng lợi từ phản hồi của chúng ta, thì các em cần gì từ chúng ta? Đứa trẻ cần sự hiện diện và sự kết nối của chúng ta. Trẻ cần biết rằng các em không đơn độc trong thế giới rộng lớn này khi các em còn quá nhỏ và mới mẻ. Các em cần được bao quanh bởi những người lớn hiểu rằng con người không được sinh ra với khả năng tự điều chỉnh hành vi hoặc hệ thống thần kinh của chính mình. Thay vào đó, trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi chủ yếu dựa vào hệ thần kinh của người chăm sóc, để cung cấp cho mình thông tin quan trọng về thế giới của mình và về chính mình.
Đứa trẻ thường hỏi (thông qua nhiều hành vi): “Con có an toàn không?” và “Con có được nhìn thấy không?” Nếu câu trả lời nhận thức được là không, các em cố gắng tạo ra cảm giác an toàn bằng cách “gọi” người chăm sóc của mình. Và cách tốt nhất để làm điều đó là gì? Nó phụ thuộc vào phản ứng của người lớn. Nếu người chăm sóc của các em là những người phản ứng với lời kêu gọi kết nối của trẻ với sự cởi mở, đồng cảm và yêu thương - sự giao tiếp của trẻ có thể vui tươi và âu yếm. Điều này có thể trông giống như một đứa trẻ vòng tay ôm lấy người chăm sóc của các em với một cái ôm tự phát.
Nếu trẻ cảm thấy tách rời khỏi người lớn, lời kêu gọi kết nối của các em có thể trông giống như sự bất tuân, hành vi “ngỗ nghịch” hoặc cơn giận dữ. Thực tế là không có người lớn nào kết nối với trẻ mọi lúc. Nhưng những người chăm sóc có trách nhiệm làm việc chặt chẽ với trẻ chắc chắn sẽ giúp trẻ tiến xa hơn trên con đường hướng tới khả năng tự điều chỉnh và độc lập cao hơn.
Chìa khóa để hỗ trợ thành công khía cạnh quan trọng này của việc phát triển là niềm tin. Chúng ta phải tin tưởng vào các quy luật phát triển mà bà Maria Montessori đã quan sát rất kỹ lưỡng và chia sẻ rộng rãi với thế giới. Chúng ta phải tin tưởng rằng trẻ đang làm hết sức mình, trong mọi khoảnh khắc. Chúng ta phải tin tưởng vào nỗ lực của trẻ để giao tiếp với chúng ta - dù dưới bất kỳ hình thức nào. Và chúng ta phải tin tưởng vào sức mạnh mà chúng ta có để thông báo cho trẻ hiểu về thế giới, về con người, về các mối quan hệ và chúng ta phải sử dụng sức mạnh đó một cách có trách nhiệm.
Erin Smith, AMI 0–3 Trainer Vy Hoàng dịch, 2025
|